Tirtulyan

Ilul Tirtulyan ɣer useggas 160 mbeɛd Lmasiḥ, deg yiwet n twacult tamaziɣt ur nettamen ara. Isɛedda amur ameqran n temẓi-s beṛṛa n liman di Ṛebbi. Illa iḥemmel mliḥ ad iḥdeṛ i yimenɣan n yemnayen. Iɣra tussna n umeslay aked usaḍuf, yerna ilemd-d tamusni lqayen deg umciweṛ ɣef usaḍuf.

Innul-it wannuz n imasiḥiyen zdat n uqehheṛ, dɣa yuɣal d amasiḥi mi yesɛa 30 n iseggasen. Syenna yuɣal d win yekkaten ɣef lḥeṛma yerna yura kra n yeḍrisen ɣef zzwağ, ɣef lḥeṛma. Yuɣ tameṭṭut d tamasiḥit iwumi yehda yiwen weḍris ɣef “zzwağ-agi ḥninen iqedsen” ger wergaz d tmeṭṭut-is

Tirtulyan iṭṭef amkan s wazal-is di tmezgida, yerna ula d yiwen seg wid i t-id-iḍefren ur izmir a s-t-ikkes. D netta i gettmettilen amkan-is yerna yella d anagi n tidett yef tmasiḥit di tefriqt n ugafa. Ayen yura yef liman amasiḥi di tallit-is isɛa azal meqqer. D netta i d amezwaru i yuran iḍrisen ɣef temsal n tallit-nni s tutlayt talatinit yerna isseqdec awal “Utlit”, d awal igerrzen i webdar n tɣawsa-yagi yessewhamen, akken i t-id-inna umeqran n tmezgida. Iswi yines di tira-yagi d tiririt mgal wid i d-yekkaten di liman amasiḥi, seg yiwet n tama, aked ubecceṛ n lexbaṛ n lxiṛ n linğil di tefriqt, si tama nniḍen. S wakka i gettmettil Tirtulyan agdud s lekmal-is s wudem igerrzen, s ẓẓwara-yines d facal-is, lḥir-is, s tnekra-s mgal lbaṭel, lameɛna ula daɣen s weḥmaq-is, amali yer wemcaɣel d temcukkal, aked uḥemmel n imeslayen iweznen isɛan azal.

Sibryen

Ilul Kasilyus Sibryanus ɣer useggas 200 deg yiwet n twacult ur nelli yara d tamasiḥit. Yexdem d aselmad n tusna n umeslay s ccṭara.

Ikcem di liman amasiḥi mi yessaweḍ 45 iseggasen di lɛemr-is yerna ittwaɣḍes aseggas mbeɛd. Seg mi yekcem di liman, ifka amur ameqran seg wayen isɛa i yimeɣban. Asmi walan yemḍebbren n tmezgida ayagi, iɛğeb-iten lḥal, walan-t daɣen yeɣra yerna d win mucaɛen, rran-t d amṛay n tmezgida. Yerna daɣen kra n lweqt ittwafren d amḍebbeṛ ameqran n tmezgida n Qerṭaj.

Sin iseggasen mbeɛd afran-is, di 250, ibɣa ugellid ameqran Dis ad isseḥbiber ɣef tdukli tasertant tasnaktant n Ṛrum, iqehheṛ imasiḥiyen, ttwaḥebsen, ttwamerrten yerna ttwanɣen. Asmi igḥulfa iman-is Sibryan ur illi yara di laman di Qerṭaj, yumen dakken lwajeb-ines n wemḍebbeṛ ilaq ad iffeɣ si temdin akken ad ikemmel leqdic-ic di tuffra. Ddan yides kra n yemṛayen d kra n iɛeggalen n tmezgida, dacu kan bla ccek ur issebɛed ara aṭas si temdint. Asmi i d-yuɣal yufa-d iman-is zdat n wugur n wid ur nbedd ara deg uqehheṛ, netta yextaṛ abrid n ssmaḥ ɣer lğiha-nsen. Lameɛna ayenni yesker-d urrif n wid isseḥṛasen ɣef liman, i ten-iḥesben ffɣen i webrid.

Ittwaḥbes deg useggas 258 asmi yettwaqehheṛ Baliryan, ittwaneɣ ass n 14 si ctambeṛ. Iğğa-d agerruj d ameqran n tira : i Dunat, iheddeṛ-d ɣef tiltin ur llin ara ssadat; i Furtunat ɣef wendaṛ i usebbel n tudert aked tdukli n tmezgida; bla ma nettu 65 n tebṛatin i yura s timmad-is ɣef wamek tettedu tmezgida n tazwara, d wamek tettwaqehheṛ.

Ugustinus

Ittwaḥseb d yiwen seg wid mucaɛen atas si tgejda n tmezgida talatinit, ilul Urilus Ugustinus di Tagast i yellan d yiwet n temdint n usamar n Lzayer, i wumi qqaren tura Suqhras. Ilul-d seg ubabat ur numin ara aked tyemmatt yeččuṛen d liman di Ṛebbi, isem-is Munik.

Ugustin d anelmad iẓewṛen, yeɣra leqṛaya taklasikt, yeɣra tusna n umeslay di Madur di tazwara syen dakin ikemmel di Qeṛtaj, yuɣal ɣer Ṛum di tagara. Yuɣal mbeɛd yewwet-d deg uselmed-agi yebnan ɣef teɣzi n wawal. Di Milanu i yuɣal Ugustin d aselmad n tusna n umeslay, ikuber timeti n imedyazen aked yemfelsfen. Imlal Ambrwaz yellan d ameqran n tmezgida n Milanu iẓḍa-d yides tadukli. Deg useggas 386 yuɣal d amasiḥi. Kra n lweqt kan mbeɛd, iğğa aselmed-nni n tusna n umeslay, ittwaɣḍes am netta am mmis Adiwudat i yesɛa beṛṛa n zzwağ.

Xemsa iseggasen syenna, yuɣal ɣer tefriqt, anda yemmut mmis, kra n lweqt kan irna umeddakel-is. Yufa-d iman-is di leḥzen d ameqran, yuɣal iqsed ad iṛuḥ ɣer Ipun (Annaba) anda yuɣal d amray n tmezgida syen dakin d ameqran n tmezgida.

Deg iseggasen i d-iḍefṛen, lweqt-is akk isɛedda-t deg ibeddi ɣef tmezgida-yines aked imenɣi mgal lxuṛafat d uselmed n lekdeb. D amyaru yettarun aṭas, yura 232 yedlisen aked 93 yedlisen n tsekla bla ma nettu tibṛatin-is. Swakka i d-iğğa i tmasiḥit agerruj n tira tadyanit. Yeččur d afud aked lhir, alami yugi ad iğğ tamdint-is Ipun ula mi d-gtent fell-as ẓẓedmat n Iwendalen. Immut deg useggas 430 mi tettwaḥṛes temdint si yal tama.